Wat is disruptie?

Voordat ik de 2 boeken ‘bespreek’ ben ik eerst op zoek gegaan naar de betekenis van disruptie. De zoekresultaten van Google geven vooral aan dat ‘disruptie’ synoniem is met ‘ontwrichting’. Disruptie is echter niet gelijk aan ‘digitaal’ of ‘internet’. Sterker nog, in het boek van ‘Het geheim van disruptie’ van Menno Lanting lees ik de volgende uitleg van Jean-Marie Dru, die hij in 1996 in zijn boek ‘Disruption: overturning Conventions and Shaking Up the Marketplace‘ optekende:

Disruptie is een manier van denken; een niet-lineair pad van vóór en ná een ingrijpende verandering in het ‘leven’ van een organisatie, merk of product’.

Hier komt geen woord als ‘internet’ of ‘5G” in voor. Dat zijn namelijk (technologische) innovaties. Menno Lanting geeft ook hierbij de terechte kanttekening dat vernieuwing, innovatie en disruptie veel minder voorspelbaar zijn dan de bovenstaande definitie en de theorie van dé autoriteit op het gebied van disruptie, Harvardhoogleraar en managementgoeroe Clayton M. Christensen, doet voorkomen.

Alexandra Jankovich en Tom Voskes nemen in de Nederlandstalige versie van hun boek ‘Make Disruption Work’ de onderstaande definitie over uit de Van Dale:

Disruptie: ontwrichting; radicale verandering in een bestaande economische activiteit of economisch proces, die gepaard gaat met innovaties en als doel heeft een nieuwe bron aan te boren.

De betekenis en strekking is nu mij stukken duidelijker, maar wat maakt nu ‘iets’ disruptief?

Wanneer is een gebeurtenis disruptief?

Menno Lanting beschrijft in zijn boek vier voorwaarden waaraan een gebeurtenis moet voldoen om als disruptief te worden aangemerkt:

• samenkomende innovaties
• veranderende waardenetwerken
• nieuwe businessmodellen
• nieuwe organisatiestructuren

Veel innovaties zijn niet specifiek digitaal of technologisch van aard. Het is een samenspel van factoren wanneer ‘iets’ disruptief is.

Alexandra Jankovich en Tom Voskes geven heel mooi aan dat innovaties op het gebied van digitale technologie zaken als transparantie en betere toegankelijkheid mogelijk hebben gemaakt, waardoor bijv. prijzen konden worden vergeleken. Digitalisering is daarbij niet meer of minder dan de katalysator voor branches en organisaties om beter te worden in het bedienen van hun klanten. Daarom raakt (digitale) disruptie iedereen en doet het zich zowel in de zorg, overheid en ook in alle andere branches voor.

Echte vernieuwing is eenvoud

Zowel Menno Lanting als de auteurs van het boek ‘Make Disruption Work’ brengen echte vernieuwing terug naar hun eenvoud en pleiten voor gezond businessverstand. Je moet in staat zijn om op slimmere manieren digitale technologieën in te zetten, maar vooral je klant kennen en deze op de eerste plaats zetten. Niet je platform, app of andere technologie staan voorop, maar het continu beter bedienen van je klant met collega’s en partners is je uitdaging.

Een aanpak in 5 stappen

Het boek ‘Make Disruption Work’ geeft o.b.v. ervaringen van projecten die Alexandra Jankovich en Tom Voskes hebben opgedaan via hun managentconsultancybureau SparkOptimus een aanpak in 5D’s. Dat werkt prima voor mijn praktische geest. De 5D’s zijn:

• Discover: ontdek de nieuwe wereld
• Define: definieer wat jij gaat doen
• Determine: bepaal wat nodig is
• Drive: maak het waar
• Delight: inspireer de nieuwe wereld

In heldere bewoordingen en met handige illustraties zijn de 5D’s beschreven en leiden de auteurs ons langs o.a. de disruptiecurve, nieuwe spelregels, de winnende strategie, de organisatie, competenties van mensen, teamvorming, de in te zetten technologie en ook digitaal leiderschap.

3 soorten digitale initiatieven

Voor mij was een belangrijk inzicht uit ‘Make Disruption Work’ dat je voor vernieuwing in je organisatie over drie verschillende ‘horizonnen’ initiatieven kunt ontplooien en dat ze voor korte, middellange en lange termijn voor groei kunnen zorgen:

1. initiatieven om de huidige operatie optimaliseren (optimalisatie)
2. initiatieven die de manier van klanten bedienen veranderen binnen je bestaande businessmodel (transformatie)
3. initiatieven die nieuwe businessmodellen creëren en voor verdwijning van oude modellen zorgen (disruptie)

Zet in op klantbeleving

Volgens Menno Lanting is het véél verstandiger om in te zetten op het verbeteren van de klantbeleving, dan het steken van veel energie in technologische innovatie. De enige manier om relevant te blijven is te focussen op het opbouwen van relaties met je klanten en hun vertrouwen te winnen (en te behouden). Ook Alexandra Jankovich en Tom Voskes pleiten in hun boek ‘Make Disruption Work’ ook voor volledige klantgerichtheid, voor focus op behoeften van de klant en voor het écht kennen en begrijpen van de klant. Dat zijn belangrijke onderdelen voor de winnende strategie.

Het geheim van échte vernieuwing zit niet in techniek

Ook Menno Lanting haalt in zijn boek 5 stappen aan die je leiden tot échte vernieuwing:

1. 1. Los problemen op (‘welk probleem los je op?‘)
   2. Verbeter de zwakste schakel (‘vertaal alledaagse zaken naar waardevolle klantoplossingen’)
   3. Klein is het nieuwe groot (‘focus op informele netwerken’)
   4. Versnel de innovatie (‘snelheid en experimenteren is noodzaak’)
   5. Werkelijke zelfsturing (‘autonomie en eigen verantwoordelijkheid onmisbaar’)

Disruptie is geen bedreiging

Samenvattend zijn beide boeken zeer geschikt om als leidinggevende, CEO of ondernemer je organisatie op de juiste koers te zetten om zelf te gaan ‘disrupten‘ en om disruptie in jouw branche te overleven. Ook voor mij als als adviseur is met name het ‘CEO-handboek voor digitale transformatie’ een zowel praktische als inspirerende blauwprint over hoe je digitale transformatie kunt organiseren. Disruptie is namelijk geen bedreiging, maar een kans in een snel veranderende, uiterst concurrerend landschap.

Digitale hulptroepen tegen digitale ontwrichting

Digitale technologieën kunnen geweldig, maar ook op een andere manier ontwrichtend zijn. Onze afhankelijkheid van digitale systemen in onze samenleving wordt steeds en steeds groter. Denk aan dagelijkse handelingen als bellen, reizen of betalen, maar ook volledig geautomatiseerde processen in tal van bedrijfstakken en bij bijv. de Belastingdienst.

De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) concludeert in zijn nieuwste rapport  ‘Voorbereiden op digitale ontwrichting‘ (9 sept. 2019) dat een betere voorbereiding van de overheid, bedrijven en de samenleving nodig is om situaties als de 112-storing (KPN-netwerk), cyberrampen en cyberaanvallen, als die bijv. op het containeroverslagbedrijf Maersk in Rotterdam, te voorkomen.

De WRR doet daarvoor 5 aanbevelingen:

1. Creëer een helder afgebakende wettelijke bevoegdheid voor digitale hulptroepen.
2. Stel in aanvulling op het huidige Cybersecuritybeeld een Cyberafhankelijkheidsbeeld op, dat inzichtelijk maakt van welke partijen, digitale processen en diensten het functioneren van vitale processen in de Nederlandse samenleving afhankelijk is.
3. Besteed bij het beleid voor vitale infrastructuur meer aandacht aan de ketens en netwerken die vitale processen ondersteunen. Onderzoek bovendien of digitalisering het nodig maakt de prioritering van die processen aan te passen.
4. Stimuleer onderzoek naar de haalbaarheid van een Nederlandse of Europese cyberpool om schade als gevolg van digitale ontwrichting te verzekeren.
5. Benut nationale en internationale incidentdata beter om lessen te trekken met het oog op  toekomstige verstoringen.

In deze 5 aanbevelingen wordt vooral op gericht op bevoegdheden, beleid, verzekering en onderzoek. Alleen de analyse van incidentdata is een wat meer pragmatischere insteek om lessen te trekken.

Mijn tip voor een winnende strategie voor de hardwerkende en goedbedoelende bestuurders van dit land zou zijn om ook boek ‘Disruptie in de overheid‘ te lezen, je te laten helpen met digitaal leiderschap en vervolgens met de eerste van de 5D’s te starten om de basis op orde te brengen. Want zolang de basis niet voldoende op orde is, heeft het weinig nut disruptie na te streven, om je voor digitale ontwrichting te verzekeren en blus je telkens digitale branden. Daarmee ga je het met alle hulptroepen in de wereld niet winnen…

Leeslijst:

• Het geheim van disruptie – Menno Lanting – 2019
• Make Disruption Work een CEO-Handboek voor digitale transformatie – Alexandra Jankovich & Tom Voskes – 2019
• WRR-rapport – Voorbereiden op digitale ontwrichting – 2019

Meer boeken over disruptie